مهندسی صنایع

گروه مهندسی صنایع  دانشگاه نقش جهان ازسال۱۳۸۶ شروع به فعالیت نمود و درحال حاضر در سه مقطع کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته و نیز کارشناسی ارشد در گرایش های زیر دانشجو می پذیرد:

• کارشناسی ارشد مهندسی صنایع – بهینه سازی سیستم ها
• کارشناسی ارشد مهندسی صنایع – مدیریت مهندسی
• کارشناسی ارشد ایمنی – بهداشت و محیط زیست HSE
• کارشناسی پیوسته مهندسی صنایع
• کارشناسی ناپیوسته ایمنی صنعتی و محیط کار

آشنایی با رشته مهندسی صنایع

با پیشرفت سریع علوم و فن‏آوری پیشرفتـه و پیچیدگی روز افزون آن، مقیــاس تولیــد و خدمات آن چنــــــان گستــــرش یافتـه که رشته‏‌های سنتی مهندسی، پاسخگوی کلیـــه مسائل سازمانهـا نیستند. برای جبران این کمبودها، از تلفیق رشته‌‏های گوناگون علوم و مدیریت، اقتصاد و روشهای مهنـدسی، « مهندسی صنایع» به وجودآمده است .

رشته مهندسی صنایع، با مسایلی از قبیل: کنترل و هماهنگی فعالیت‌ها، برنامه‏‌ریزی تولید، کنترل کیفیت، استفاده مؤثر ماشین‏ آلات، تجهیزات و امکانات، بهبود سیستم‌ها، بهبود ایمنی و .. سروکار دارد و می‏تواند در طرح، ایجاد و یا بهبود سیستم های متشکل از انسان، مواد، ماشین ‏آلات و تجهیزات کمک موثری بنماید. مهندسی صنایع، شامل روش‌هایی است که منجر به بهبود عملکرد کلی سیستم می‏ شود. این امر، توسط معیارهای اقتصادی، کیفیتی، تاثیرات محیطی و ارتباط آنها با رفاه بشر سنجیده می‏شود، لذا حیطه وظایف یک مهندسی صنایع، وسیع ‏تر از وظایف سایر مهندسان است. به عبارت دیگر، هر مهندس صنایع، علاوه بر کسب تخصص در زمینه‏ های فنی باید از آموزش کافی در علوم رفتاری و گروهی و علوم زیستی نیز برخوردار باشد .

مهندسی صنایع رشته‌ای است که با طراحی، بهبود و پیاده‌سازی سیستمهای یکپارچه‌ای از افراد، مواد، اطلاعات، تجهیزات و انرژی مرتبط است. این رشته بر پایه دانش تخصصی و تبحر در علوم ریاضی، طبیعی، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی بنا نهاده شده است تا به کمک این علوم و قوانین، به تعیین، پیش‌بینی و ارزیابی نتایج حاصل از سیستمهای یکپارچه بپردازد. با گذشت زمان و توسعه کارخانه‌ها، نیاز به روشهای علمی برای مدیریت این گونه واحدها افزایش یافت و بدین‌سان زمینه‌های لازم به منظور شکل‌گیری و ظهور مهندسی صنایع فراهم آمد.

ابعاد محوری مورد انتظار از متخصص مهندسی صنایع

مهارت‌ها و فنون مهندسی صنایع را که نقشی حیاتی در هر فرآیند بازسازی اقتصاد و اجتماعی دارد، به خدمت گیرد.

طیف قابل ملاحظه‌ای از بهبود در بهره‌گیری از منابع مالی، انسانی، زمانی و معنوی در دسترس را با استفاده از ابزارهای علمی مدل‌سازی و شبیه‌سازی، تحقق دهد.

توانایی تدارک سطح هرچه بالاتری از رضایت از خدمات را برای مشتریان در حرفه‌های گوناگون ایجاد کند.

تغییر در میزان راندمان فعالیت‌های در حال انجام در سطح کارگاه‌های اجرایی گوناگون را پدید آورد.

بهبود در شرایط عرضه خدمات و ایجاد رفاه بیشتر را با ایجاد ارزش افزوده در فعالیت‌ها و رفع تنگناها و نارسایی‌ها ایجاد کند

بهره‌گیری از فنون بسیار مقدماتی اندازه‌گیری کار و زمان و روش‌سنجی تا گونه‌های بسیار پیشرفته و مدرن مدیریتی توسط کارکنان مدیریت در سطوح مختلف را در دستور کار خود داشته باشد.

ایجاد راهکارهای جهت مقابله با فشارهای تحمیلی از سوی بازار، برای افزایش دادن توانایی‌های بازار کار در برابر رقابت گوناگون رو در روی، شناسایی تقاضاهای جدید و فزاینده مشتری در دستور کار او باشد.

اخذ تدابیر متنوع برای ایجاد رضایت، خشنودی و وفاداری در مشتریان گوناگون، علاوه بر این حوزه‌های مختلف ارایه تولید و خدمات بخشی از تلاش‌های او باشد.

فنون کاهش دادن قیمت‌ها، ضمن حفظ کیفیت و نیز ترجمه کیفیت‌های جدید (آوردن کیفیتی به جای کیفیت دیگر) مورد انتظار، ولی پنهان از سوی مشتریان را، به خدمت گیرد.

زمان‌های کوتاه‌تر در تحویل کالا و خدمات را به اشکال مختلف محقق سازد.

توانایی به خدمت گرفتن فناوری‌های جدید روباتیک، طراحی و تولید توسط کامپیوتر، شناسایی خودکار، انبارداری و هدایت خودکار امکانات و تجهیزات در خدمت او باشد.

پست‌های سازمانی مهندسی صنایع

پست‌های سازمانی که به طور نمونه از تخصص مهندسی صنایع بهره ‌می‌گیرند عبارتند از:

• رئیس مهندسی صنایع، سرپرست امور سازمانی
• رئیس امور برنامه‌ریزی و بودجه
• سرپرست امور سازمانی
• رئیس وام و سرمایه‌گذاری
• رئیس برنامه‌ریزی و تحلیل‌های مالی
• سرپرست آمار و گزارش‌های تطبیقی
• رئیس امور راه‌اندازی طرح‌ها
• سرپرست هماهنگی و پشتیبانی تدارکاتی
• رئیس مهندسی فرآیند
• کارشناس ارشد بودجه و کنترل هزینه
• سرپرست برنامه‌ریزی
• سرپرست کنترل و پیشرفت برنامه‌ها
• رئیس برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
• تحلیل‌گر سیستم
• مهندس برنامه‌ریز
• کارشناس ایمنی
• کارشناس تشکیلات و روش‌ها
• مدیر پروژه
• مدیر انتقال تکنولوژی
• رئیس تعمیر و نگهداری
• برنامه‌ریز و سرپرست بانک اطلاعاتی
• مسئول سیستم‌های پشتیبانی مدیریت
• مدیر تکنولوژی
• برنامه‌ریز تولید و رئیس سالن تولید

نهایتاً، می توان گفت،

• مهندسی صنایع علمی است که باید آن را هنرمندانه به کار گرفت.
• هنری است که باید آن را علمی آموخت و فنی است که باید آن را با ذوق در آمیخت .
• مهندس صنایع کار آفرین است و موجب خلاقیت و نوآوری در سازمان می شود .

به این ترتیب، نه تنها در واحدهای صنعتی، که در هر سازمان و سیستم دیگری، مهندسی صنایع حضوری موثر دارد.

 

آشنایی با رشته مهندسی ایمنی – بهداشت و محیط زیست HSE

HSE : یک رشته بسیار جذاب مهندسی بین رشته ای است که در حوزه های مختلف مهندسی صنایع،مهندسی شیمی،مکانیک،فیزیک، عمران ،نفت ،گاز و مدیریت ،متالوژی….بهداشت حرفه ای،بهداشت محیط ومحیط زیست کاربردی وسیع دارد.

تعریف HSE: میزان یا درجه دور شدن و محافظت از خطرات جانی،مالی و زیست محیطی و مجموعه اقداماتی به منظور پیشگیری یا کاهش حوادث و خسارات و خطراتی که در ذات هر صنعت ویا خدمات می باشد.

معرفی بازار کار کمبود نیروی انسانی متخصص در کشور که هر سه موضوع ایمنی، بهداشت شغلی و محیط زیست راپوشش دهد و نیز وجود ساختار و سمت HSE در سازمانهای بزرگ کشور، و کمبود نیروی متخصص HSE در این سازمانها که دانش HSE را داشته باشند، بازار کار این تخصص را بسیار پررنگ و جذاب کرده است.

برخی سازمانهایی که در آنها ساختار و سمت HSE تعریف شده و متخصصان HSE را استخدام مینماید به شرح ذیل میباشد:

کلیه شرکتهای اصلی و فرعی زیر مجموعه وزارت نفت و پیمانکاران شامل:

• · کلیه شرکتهای پتروشیمی
• · کلیه شرکتهای گاز استانی
• · کلیه پالایشگاههای گاز
• · کلیه شرکتهای خطوط لوله و مخابرات نفت و گاز)
• · کلیه مناطق پخش فراوردههای نفتی
• · کلیه پالایشگاههای نفت
• · کلیه شرکتهای بهرهبرداری نفت

کلیه شرکتهای زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و پیمانکاران

• · کلیه شرکتهای زیر مجموعه شرکت ملی فولاد ایران
• · کلیه شرکتهای زیرمجموعه شرکت ملی مس ایران
• · کلیه معادن زیرمجموعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران
• · سازمان مهندسی و عمران شهر
• · شرکت قطار شهری (مترو)

و بسیاری سازمانهای دیگر از جمله :

• · شرکت خودروسازی سایپا
• · گروه مپنا (وزارت نیرو)
• · شرکت فراب (وزارت نیرو)
• · قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء
• · تمام شرکت های تولیدی در سراسر کشور

 مزایای رشته HSE :برای شرکتها و سازمانها

۱. افزایش بهره وری در صنایع مختلف بدلیل ارتقا مهارتهای ایمنی کارکنان در حفظ و نگهداری خود مقابل خطرات

۲. تربیت نیروی انسانی متخصص و تامین نیاز شرکتها و سازمانها

۳٫ حفظ و نگهداری سیستمها در بلند مدت

۴. ایجاد امنیت جانی برای پرسنل بدلیل آشنایی با انواع ریسکها و توانایی ارائه راهکار برای حذف آنها

۵. کاهش هزینه های ناشی از حوادث کار (سالانه ۲ میلیون نفر بدلیل حوادث ناشی از کار جان خود را از دست می دهند که یکی از علل عمده آن عدم آموزش کافی می باشد )

۶. طراحی سازهای ذاتا ایمن

تشریح رشته مهندسی HSE

۱-خدمات ایمنی:

۱٫ ایمنی ساختمان  ۲٫ ایمنی برق  ۳٫ ایمنی ماشین الات  ۴٫ ایمنی داربست  ۵٫ ایمنی ترافیک  ۶٫ ایمنی حمل و  نقل  ۷٫ ایمنی کار در ارتفاع  ۸٫ سیستم مجوز انجام کار  ۹٫ ایمنی جوش وبرش  ۱۰٫ ایمنی گاز طبیعی

۲-خدمات فنی و مهندسی شامل:

۱٫۲ . طراحی، اجرا و نظارت بر سیستمهای اعلام و اطفا حریق

۲٫۲ . طراحی، اجرا ونظارت بر سیستمهای تهویه صنعتی و تهویه مطبوع

۳٫۲ . ارزیابی ریسک Risk Assessment

۴٫۲ . ارائه طرحهای مدیریت ریسک Risk Management

۵٫۲ . انجام آنالیز شغلی JSA

۶٫۲ . تامین و آموزش کلیه استانداردها و منابع اطلاعاتی و قانونی مورد نیاز

۷٫۲ . اجرای سیستم MSDS (برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی)

۸٫۲ . بازدید از کلیه تجهیزات برقی و مکانیکی و صدور گواهی سلامت (شامل تابلوهای برق، ژنراتورها،جرثقیل، خودرو، تجهیزات باربرداری و حمل بار ، مخازن نگهداری منابع پرتوزا و …)

۹٫۲ . استقرار سیستم Color Coding

۳-خدمات بهداشتی در زمینه:

بهداشت مواد غذایی

بهداشت فردی

بهداشت عمومی

آب و فاضلاب

مدیریت زباله

ضبط و ربط محل کار ( Housekeeping )

نظم کارگاهی Material Arrangement

کنترل حشرات و جوندگان

۴-خدمات بهداشت مواد غذایی:

۱٫ تهیه و تدوین دستور العمل نحوه دریافت، حمل و نقل، نگهداری، آماده سازی و سرو مواد غذایی بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی

۲٫ آموزش کارکنان برای اجرای دستور العمل فوق

۳٫ تامین نیروی کار متخصص و مناسب برای نظارت بر امور مواد غذایی

۴٫ تهیه و ارائه کلیه فرمتها و فرمهای لازم و آموزش نحوه تکمیل آنها

۵٫ بازدید از سیستم تامین، پخت و سرو مواد غذایی و ارائه رهنمودهای لازم برای رفع مشکلات موجود.

۶٫ ارائه مشاوره های لازم در کلیه موارد مربوطه

۷٫ محیط زیست

۵- خدمات مهندسی محیط زیست:

۱٫ ارزیابی زیست محیطی پروژه ها در راستای احداث و بهره برداری

۲٫ ارزیابی زیست محیطی صنایع در راستای طرحهای توسعه

۳٫ سنجش آلاینده های گازی و ذره ای از خروجی صنایع

۴٫ سنجش آلاینده های گازی و ذره ای زیست محیطی در محیط شهری

۵٫ ارزیابی میزان آلودگی شهرها نسبت به کلیه آلاینده ها و تعیین شاخص آلاینده غالب و …

۶٫ سنجش آلاینده های زیست محیطی از خروجی وسایل نقلیه موتوری

۷٫ اندازه گیری و تعیین کلیه پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و باکتریولوژیکی آبهای شرب، سطحی و زیرزمینی

۸٫ مشاوره در مورد مخاطرات آلودگی های محیط زیست و شیوه های سالم نگهداشتن آن

۹٫ مشاوره در مورد مهارتهای سبز نگهداشتن محیط زیست و حفظ فضای سبز شهری

۶- خدمات حقوقی

۱. تهیه وتنظیم لوایح قانونی

۲ . تعیین علل بروز بیماریهای شغلی

۳. مشاوره حقوقی در زمینه بهداشت ایمنی و محیط زیست و طب کار

۴ . ارائه مشاوره در زمینه حوادث ناشی از کار

۷-خدمات بازرگانی

۱.  تدارک وتامین وسایل مورد نیاز – HSE

۲٫ ارائه مشاوره در تعیین و انتخاب اقلام – HSE

۳٫ تدارک وتامین تجهیزات اندازه گیری و نشانگری عوامل زیان آور

۸-خدمات طب کار:

۱٫ تهیه و تدوین رویه های کاری جهت معاینات قبل از استخدام، دوره ای، خاص و …

۲٫ برنامه ریزی و اجرای معاینات قبل از استخدام، دوره ای، خاص و …

۳٫ تطبیق تواناییها و محدودیتهای کارگر با شرایط و ویژگیهای کار

۴٫ پیشگیری از آسیب و ریزش نیروی انسانی از طریق بیماریابی زودرس

۵٫ ارائه خدمات مشاوره ای به مدیریت در خصوص طب کار و جنبه های قانونی آن

سیستم های مدیریت

۱۱ . مشاوره سیستمهای مدیریت

۱٫ ارائه مشاوره در طراحی، پیاده سازی و اجرای سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )

۲٫ ارائه مشاوره در طراحی و اجرای آموزشهای مورد نیاز سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )

۳٫ ارائه مشاوره در مستندسازی سیستمهای مدیریت ( IMS, HSE MS . OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 )__